W ramach konsultacji społecznych Projektu Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) – dokumentu programowego określającego cele związane z odbudową i tworzeniem odporności społeczno-gospodarczej Polski po kryzysie wywołanym pandemią COVID-19 oraz proponującym nowe reformy i inwestycje wyrażamy wspólne stanowisko Porozumienia Akademickich Centrów Transferu Technologii PACTT (reprezentującego centra transferu technologii i inne jednostki, odpowiadające za transfer wiedzy i technologii z 76 uczelni, instytutów PAN oraz instytutów badawczych) oraz Porozumienia Spółek Celowych (zrzeszającego 30 spółek, utworzonych przez uczelnie do działań na rzecz komercjalizacji pośredniej lub bezpośredniej).
Ogólna uwaga dotycząca KPO
W odniesieniu do kwestii wzmocnienia współpracy jednostek naukowych z przedsiębiorstwami (S2B) oraz usprawnienia transferu wiedzy i innowacji do gospodarki, zwracamy uwagę na całkowite pominięcie w KPO roli uczelni i tworzonych w ich otoczeniu od kilkunastu lat instytucji otoczenia biznesu, takich jak:
- centra transferu technologii,
- spółki celowe,
- inkubatory przedsiębiorczości,
- centra doskonałości,
- klastry,
- parki technologiczne,
- węzły wiedzy i innowacji.
Wskazanie w zakresie współpracy S2B, np. w części KPO „Odporność i konkurencyjność gospodarki”, wyłącznie powołanej ustawą z dnia 21 lutego 2019 r., Sieci Badawczej Łukasiewicz (SBŁ), znacznie ograniczy potencjał rozwojowy i innowacyjny naszego kraju projektowany w KPO.
Dotychczasowa polityka innowacyjna Polski akcentuje istotną rolę uczelni w transferze wiedzy i współpracy z gospodarką. Znajduje to odzwierciedlenie m.in. w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z 2018 roku, a także w towarzyszących jej rozporządzeniach oraz programach wsparcia, realizowanych m.in. przez Ministerstwo Edukacji i Nauki. Zatem pominięcie w tak ważnym dokumencie, jakim jest KPO, roli uczelni, instytutów PAN oraz instytutów badawczych (spoza SBŁ), jak i jednostek przez nie tworzonych w zakresie transferu wiedzy i technologii, stoi w sprzeczności z dotychczasową polityką innowacyjną Polski, jak
i dobrymi praktykami europejskimi (przykłady zawarto poniżej) oraz doświadczeniami najbardziej innowacyjnych państw pozaeuropejskich.
Przed uczelniami stawia się obecnie ambitne cele w obszarze tzw. II i III misji (znajduje to odzwierciedlenie m.in. w realizacji programu „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza” oraz obowiązujących zasadach ewaluacji działalności naukowej). Wzrost innowacyjności gospodarki ma swoje początki bardzo często w jednostkach naukowych – kadra, wynalazki, wiedza naukowa, technologie, know-how etc., są transferowane z jednostek naukowych do gospodarki, w tym poprzez wspólne projekty z podmiotami gospodarczymi, komercjalizację bezpośrednią i pośrednią. Za proces komercjalizacji, transferu technologii i wiedzy z uczelni do gospodarki odpowiadają centra transferu technologii, spółki celowe, akademickie inkubatory przedsiębiorczości, tj. jednostki przewidziane w Rozdziale 6 Ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.
Istotną rolę pełnią w tym zakresie również start-upy technologiczne, tj. spółki spin-off i spin-out, tworzone wokół i ze wsparciem uczelni, m.in. za których pośrednictwem podnoszony jest poziom gotowości wdrożeniowej wyników badań naukowych, przez co dalej możliwe jest ich wdrożenie w dojrzałych, rozwiniętych przedsiębiorstwach. Zatem wsparcie całego sektora transferu wiedzy powinno mieć miejsce i być odnotowane w Krajowym Planie Odbudowy.
W dokumencie wskazano, zgodnie z danymi GUS, iż 60% aparatury naukowo-badawczej (biorąc pod uwagę jej wartość brutto), jest skupionych w jednostkach z sektora szkolnictwa wyższego. Zatem potencjał infrastrukturalny sektora szkolnictwa wyższego służący, oprócz kształceniu, także opracowywaniu innowacyjnych, wysokiej jakości wyników prac B+R, powinien być uwzględniony w KPO na równych warunkach i zasadach z potencjałem SBŁ (szczegóły zawarto w poniższych uwagach szczegółowych dot. KPO).
Od czasu uruchomienia w 2014 r. programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pt. „Inkubator Innowacyjności”, który jest pionierskim instrumentem wsparcia dla transferu wiedzy z polskich uczelni do gospodarki, transfer ten nabrał znaczenia i stał się faktem. Warto odnotować, iż tylko w 2 i 3 edycji (lata 2017-2020) tego programu, kilkudziesięciu grantobiorców (konsorcjów uczelni - centrów transferu technologii (CTT) i spółek celowych) wypracowało 2915 form współpracy pomiędzy środowiskiem naukowym i otoczeniem gospodarczym (umowy licencyjne, sprzedaży, dzierżawy, świadczenia usług badawczych) i utworzyło 115 spółek typu spin-off.
Reasumując, z uwagi na powyższe argumenty, stoimy na stanowisku, iż w strategicznym dokumencie jakim jest KPO, powinny zostać uwzględnione wszystkie jednostki sektora nauki (w szczególności te umocowane ustawowo), skoncentrowane na transfer wiedzy i technologii.
Ponadto, jako środowisko zajmujące się transferem wiedzy i technologii do otoczenia społeczno-gospodarczego, popieramy stanowisko Prezydium KRASP z dnia 22.02.2021r. Wskazuje ono na zdecydowanie zbyt niską alokację przewidzianą na wsparcie inwestycji w obszarze edukacji i nauki oraz zwraca uwagę na pominięcie w KPO uczelni i innych jednostek sektora nauki w planach dotyczących infrastruktury B+R.